بی بی سه‌شنبه!

تا جایی که ذهن‌مان یاری می‌کند، در گذشته اگر کسی دچار معضلات اجتماعی می‌شد یا گرفتاری برایش به وجود می‌آمد یا پسرش سربازیِ راه دور می‌افتاد و مادر طاقت دوری این فرزند را نداشت و یا دخترکش شب عروسی، گریه کرده بود و بعد هم دل‌تنگ مادر شده بود و مادر داشت ذره‌ذره آب می‌شد یا بعضی قرض‌الحسنه‌ها، پول‌های مردم را خورده بودند و نمی‌دادند، صاحبان این گرفتاری‌ها سفره‌هایی را به نام ائمه پهن می‌کردند که توسلی پیدا کنند و به مدد آن، به خواست خدا، گره از مشکلات‌شان باز شود. غرض خود سفره نبود، هدف این بود که در کنار این سفره عده‌ای جمع شوند و اصل که توسل به ائمه بود حاصل شود. این ماجرا هم مثال خیلی از ماجراهای دیگر، دستخوش تغییر و تحریف شد. اصل کار خوب است، اما خرافات اطراف این سفره‌ها را نیز احاطه کرده است.

امروز با سفره‌ای آشنا شدم به نام «سفرۀ بی‌بی سه‌شنبه». حالا این بی‌بی کدام بی‌بی است و چرا سه‌شنبه است و چهارشنبه نه، خدا عالم است. داستانش از این قرار است که هفت دختر دور سفره‌ای می‌نشینند و از محتویات درون سفره که از قضا هندوانه و کاچی است، تناول می‌کنند. این که چرا هندوانه و کاچی، می‌گویم، اما فعلاً این را بدانید که این کاچی را پسر اصلاً نباید بخورد، چون اگر ذره‌ای بخورد، حتماً به زندان می‌رود؛ حتی زنی که باردار است و به واسطۀ سونوگرافی علیه‌الرحمه متوجه شده است فرزندش پسر است نیز لب نباید بزند، چون در آینده فرزندش محبوس می‌شود. جالب این‌که می‌گویند این کاچی را نباید هنگام پخت آسمان ببیند و باید در تاریکی باشد.

این که هندوانه چه ربطی به کاچی دارد هم ریشه در فلسفۀ این سفره دارد. وقتی همان هفت نفر دور سفره نشستند، روضه‌ای خوانده می‌شود و بعد یک نفر از آن‌ها قصه‌ای تعریف می‌کند به این مضمون: «پسر پادشاهی عاشق دختری می‌شود و نامادری دختر از دختر بد می‌گوید. دختر برای این‌که به پسر پادشاه برسد، در زیرزمین کاچی نذر می‌کند. از طرفی پسر پادشاه هم روزی هندوانه خریده بوده و در خورجینی قرار داده بوده است، در راه به کشته‌ای برخورد می‌کند که بعداً متهم به قتلش می‌شود و خورجینش را که می‌بینند، هندوانه تبدیل شده به سر مقتول که بریده شده است و از آن خون می‌چکد!» یعنی تاکنون داستان از این منسجم‌تر و با این ساختار مستحکم، نخوانده‌ام! چون در این داستان از هندوانه و کاچی استفاده شده است، محتویات سفره هم کاچی و هندوانه است.

نکتۀ جالبش را می‌دانید کجاست؟ آن‌جا که باید تا سه «سه‌شنبه» این سفره پهن شود تا حاجت روا گردد. جالب‌تر این‌که می‌گویند دوتایش را انجام بده و سومی را گرو نگه‌دار تا حاجت روا شوی و بعد سومی رو ادا کن!

امروز که نام این سفره و محتویاتش را فهمیدم، پیش خود گفتم ای کاش من و امثال من هم به اندازۀ این خانم‌ها وقت آزاد داشتیم.