نویسنده بی‌نیاز از دستور زبان است؟

یادداشتی بر خودآموز نویسندگی

کاری به فرهنگستان و دبیرستان نداریم، اما چیزی که مسلم است این است که ظاهر نشان دهندۀ باطن است. این یک اصل است؛ البته اگر تظاهر را کنار بگذاریم. رنگ رخساره نشان می‌دهد از سرّ ضمیر. کار فرهنگستان به‌قول خودشان، کمک به تقویت، نیرومندسازی و گسترش زبان, فارسی و در یک کلام صیانت از آن است. خواهی‌نخواهی زبان, عربی در کلام ما جاخوش کرده است. از هر 10 کلمه‌ای که در یک‌جمله به‌کار می‌بریم هفت‌تاش عربی است. معترض که می‌شوی، می‌گویند این‌ها دیگر آمده‌اند، ماندگار شده‌اند و به زبان, ما بدل گشته‌اند. من هم موافق این هستم که نوشتن «استادها» به‌جای «اساتید» دردی را دوا نمی‌کند. درست است؛ اساتید بار معنایی بیشتری برای غرض ما دارد، اما این‌ها می‌گویند اساتید جمع عربی است و «ها» علامت جمع فارسی.

اما همین که دوست عزیزمان معتقد است در اساتید، احترامی نهفته است که در استادها نیست، نشان‌دهندۀ این است که دستور, زبان, و به‌عبارتی نگارش و ویرایش مهم است. نمی‌گویم «بیگانه» را «بی‌گانه» نوشتن مهم است _که اعتقادی به این ندارم_ اما حرفم این است که نمی‌توان زبیخ قید دستور, زبان,، نگارش و ویرایش را به بهانۀ این‌که هدفم و مفهوم کلامم به‌هر طریقی القاء می‌شود، زد. اگر چنین باشد، شما مثلاً بنویسید «سابون»، مفهوم دریافت می‌شود (می‌دانم منظور نویسنده, صرفاً املاء نیست). متنی را بدون نگارش و با عدم رعایت دستور, زبان, بنویسید، مفهوم منتقل می‌شود، اما پدر مخاطب درمی‌آید تا بخواندش.   

بله؛ ما می‌نویسیم تا پیامی را منتقل کنیم، اما نه به‌هر قیمتی. نوشتن اساتید بهتر است یا استادها؟ مسلماً اساتید؛ به‌همان علتی که نویسنده, بیان کرده است؛ اصلاً بهتر در دهان می‌چرخد. این را باز تکرار کردم که بگویم اعتقاد به همین مورد، ممکن است برعکس شود و کلمه‌ای که طبق دستور, زبان باشد، مفهومش رساتر از کلمۀ دل‌بخواهی ما باشد. از این‌رو مطلقاً نمی‌توان گفت که نویسنده, بی‌نیاز از دستور, زبان است. هدف وسیله را توجیه نمی‌کند. هدف، رساندن پیام به‌ مخاطب است؛ صحیح، اما ظاهر متن نویسنده, هم اگر به اندازۀ هدف مهم نباشد، کمتر از آن نیست. مثل این است که هدف من، رفتن به مهمانی است؛ یعنی همین که بروم و دعوت میزبان را اجابت کنم، هدف میسر شده، حالا فرقی نمی‌کند که با کت و شلوار باشم یا شلوار کُردی به‌تن کنم.