طوانایی نمکین زات

متنی که امروز بهتر از بقیه دیدم، مطلب شمارۀ دو است. صرفاً فعلاً نه از نگاه طنز، بلکه از نحوۀ چینش ساختار متن صحبت می‌کنم. نویسنده هر که هست، باید بگویم ساختار را بلد است. تقریباً حرفه‌ای متن را آغاز کرده و تا یک‌جاهایی خوب ادامه می‌دهد. شروع خوب و پرکشش از ملاک‌های یک نوشتۀ خوب است؛ «من از اول ابتدایی املاهام رو بیست می‌شدم». نویسنده با همین شروع، تم متن را به دست مخاطب می‌دهد. این خوب است؛ حرفه‌ایست. «طوانایی نمکین زات» در راستای شروع عالی‌ست.  

تعلیق ایجاد شده در همان اول متن به شدت قابل تحسین است؛ این‌که با وجود بیست شدن در املاء، حضور مادر در مدرسه ایجاد تعلیق می‌کند و دومین ملاک برای کشش مخاطب (و یا شاید بهتر باشد بگویم سومین؛ چرا که عنوان، شروع و تعلیق بیان شد) را رقم می‌زند.

و اما میانۀ متن. مخاطب حتماً تا میانه می‌رود، شک نکنید؛ به‌خاطر همان که تا الان گذشت. میانه اما می‌لنگد؛ شَل است. از جملۀ «خب این‌جا اگر مایلید از...» تا «دست به گیرنده‌هاتون نزنید...»، نویسنده از جاده به بیرون پرت می‌شود. احتمالاً سعی دارد با کلیشه‌ها مخاطبش را بخنداند، اما ناموفق است. تم متن، طنز خودش را داشت. با شروع و تعلیق، داشت خوب پیش می‌رفت که متأسفانه نویسنده سوق به جاده خاکی پیدا می‌کند.

و اما آخر نوشته. پایان و دقیقاً جایی که مهم است؛ بهتر بود با گره‌گشایی، متن به اتمام می‌رسید. همیشه به یاد داشته باشید، شروع و پایان از مهم‌ترین قسمت‌های مطلب هستند. مخاطب اگر خوب شروع کند، میانۀ بدی هم ببیند، پایان خوب جبران مافات می‌کند. دلش به مطلب رضا می‌دهد. نمرۀ مطلوب را می‌دهد. پایان بد اما، شروع و میانه را نیز به باد فنا می‌دهد.

نویسنده اگر با افشای راز تعلیق ایجاد شده، متن را به اتمام می‌رساند، نمرۀ بهتری می‌گرفت. «حالا گذشته، مهم اینه که حالا واسه خودت طنز پرداز شدی... آدم بالاخره تلاشاش نتیجه میده مادر، یه کم دیر و زود داره فقط»؛ این جمله‌ها اضافات است؛ مکافات است؛ در راستای جاده خاکی‌ست. پیامی دارد، اما چه بهتر می‌شد در لابلای متن گنجانده می‌شد که البته خوب که دقت می‌کنم هست، منتها کمرنگ است.

طنزِ متن زیرپوستی‌ست؛ در بطن اثر است. نویسنده هر که هست بداند، اگر در نوشتن متن عجله نمی‌کرد و با خواندن چندباره و چندبارۀ متن سعی می‌کرد اضافات را محذوف و ساختار را چینش بهتری بدهد، متن پرمایه‌تری از آب در می‌آمد. همینش هم بد نیست. اگر آب باشد شناگر ماهری خواهد شد.