استفادۀ درست از علائم نگارشی‌ام آرزوست! (3)

تاکنون از خودتان سؤال کرده‌اید که علامت سؤال کجا کاربرد دارد، کجا ندارد؟ لابد می‌گویید این میرزا هم دیوانه شده، علامت سؤال که معلوم است، علامت سؤال است! پس همراه شوید که بدون شک، رعایت این نکات در مطالب‌تان باعث می‌شود که خواننده ارتباط بهتری با آن‌ها برقرار کند.

الف) در جمله‌های پرسشی مسقیم:

شازده! تو واقعاً پسری یا دختر؟

تد! تو آدمی یا خرس؟

در جمله‌های پرسشی غیرمستقیم نقطه به کار می‌رود:

آیا حوا می‌داند که ذاتاً از تخم‌مرغ متنفر نیست.

ب) برای نشان دادن مفهوم تردید یا ریشخند یا استهزاء، این علامت داخل پرانتز می‌آید، نه علامت تعجب (الوعده وفاء):

یادم باشد که در عاشقی‌کردن(؟) چیزی خیرات نمی‌کنند.

وقتی جمله به صورت استفهام انکاری (پرسش تأکیدی) باشد، علامت سؤال نمی‌خواهد:

مگر نه این است که سخی، «چند می‌گیری عاشق بشی؟!» را خوب نوشته است.

چه کسی می‌داند خانم لبخند خوب دکلمه می‌گوید.

وقتی جمله جنبۀ خواهش و یا تقاضای مؤدبانه دارد، علامت سؤال نمی‌خواهد:

ممکنه دست از سرم برداری.

میشه طنز را درک کنید.

ج) گاهی در پایان عنوان یک کتاب یا مقاله یا مطلبی قرار می‌گیرد که خودش در ضمن جملۀ دیگری می‌آید:

پشتیبان کانون چی میگه؟ عنوان مطلبی از خانم دکتر پرواز است.

د) بعد از هر کلمه یا عبارتی که جای جملۀ استفهامی مستقیم را بگیرد:

بلاگفان! کدام را می‌پسندی؟ بودن یا نبودن؟

بعضی برای نشان دادن تعجب بیش از حد، از دو یا سه علامت تعجب یا علامت سؤال استفاده می‌کنند که این صحیح نیست، باور کنید همان تک‌علامت تعجب یا تک‌علامت سؤال، منظور شما را می‌رساند. مثال غلط:

کازیمو! باز نامه نوشتی؟؟؟؟؟

مثال درست:

کازیمو! باز نامه نوشتی؟!

هرگاه چند جمله سؤالی پشت سر هم قرار گیرد، اغلب فقط در آخرین جمله، علامت سؤال می‌آید:

رفیعه بانو! خودت بریدی و دوختی و پوشیدی؟

علامت سؤال نیز مثل بقیۀ علامت‌ها، به کلمه قبل از خود می‌چسبد، اما با کلمه بعد از خود یک فاصله دارد.

به امید این‌که نوشته‌هاتان مثل «صاایران»، هر روز بهتر از دیروز شود.